Trong quá trình in ấn, nhiều người dùng gặp phải nhiều lỗi ảnh hưởng đến chất lượng in, từ bản in không dính bàn, lớp in bị xô lệch đến hiện tượng tắc đầu phun,…. Trong bài viết này, 3Dmanufacturer sẽ tổng hợp các lỗi máy in 3D và hướng dẫn cách khắc phục hiệu quả, dễ áp dụng tại nhà, giúp bạn tiết kiệm thời gian, vật liệu và công sức.
Nội dung
Tổng quan về máy in 3D
Máy in 3D là công cụ quan trọng trong sản xuất hiện đại, nhưng không tránh khỏi các lỗi kỹ thuật trong quá trình vận hành. Hiểu rõ các lỗi máy in 3D phổ biến và cách khắc phục sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo chất lượng in ấn đầu ra.
Khái niệm
Máy in 3D là thiết bị chuyên dụng dùng để tạo ra các vật thể ba chiều thông qua bản thiết kế số hóa, thường được xây dựng bằng phần mềm CAD (Computer-Aided Design). Khác với những cách in thông thường, máy in 3D hoạt động dựa trên nguyên lý phân lớp – các vật thể được tạo nên bằng cách in từng lớp mỏng chồng lên nhau từ dưới lên trên.
Vật liệu in 3D thường là nhựa nhiệt dẻo, bột kim loại hoặc nhựa resin, tùy thuộc vào loại máy và công nghệ được sử dụng.
Phân loại máy in 3D
Trên thị trường hiện nay, máy in 3D được chia thành nhiều loại dựa trên công nghệ in mà chúng sử dụng. Mỗi loại công nghệ phù hợp với nhu cầu sử dụng và chất liệu in khác nhau. Bao gồm:
- Máy in 3D FDM (Fused Deposition Modeling): Sử dụng sợi nhựa nhiệt dẻo (như PLA, ABS) làm vật liệu, được nung chảy và đùn ra theo từng lớp.
- Máy in 3D DLP (Digital Light Processing): Sử dụng nhựa lỏng resin được làm cứng bởi ánh sáng kỹ thuật số.
- Máy in 3D SLA (Stereolithography): Tương tự như DLP nhưng sử dụng tia laser để đông cứng từng lớp nhựa lỏng.
- Máy in 3D SLS (Selective Laser Sintering): Dùng tia laser để nung chảy và kết dính bột nhựa hoặc bột kim loại thành từng lớp vật thể.
- Máy in 3D SLM (Selective Laser Melting): Sử dụng tia laser công suất cao để nung chảy hoàn toàn bột kim loại, cho ra sản phẩm bền chắc.
Những khó khăn khi máy in 3D gặp lỗi
Dù sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội, máy in 3D vẫn là một thiết bị cơ điện tử và không tránh khỏi những sự cố kỹ thuật trong quá trình vận hành. Các lỗi máy in 3D có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau: từ trục trặc bên trong hệ thống máy, ảnh hưởng từ môi trường bên ngoài, cho đến việc sử dụng vật liệu in không phù hợp.
Mỗi lỗi đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng bản in, gây tốn kém thời gian, nguyên vật liệu và làm gián đoạn quy trình sản xuất. Do đó, việc phát hiện sớm và xử lý kịp thời là điều tối quan trọng để đảm bảo quá trình in ấn diễn ra hiệu quả và liên tục.
Các lỗi máy in 3D thường gặp và cách khắc phục
Dưới đây là các lỗi máy in 3D phổ biến nhất, nguyên nhân gây ra và cách xử lý hiệu quả giúp bạn nhanh chóng khắc phục và tối ưu hiệu suất in.
Đầu đùn bị tắc
Nguyên nhân
Tình trạng tắc đầu phun thường xuất phát từ cặn nhựa tích tụ, nhiệt độ in không phù hợp với vật liệu hoặc tốc độ đùn quá cao. Bên cạnh đó, sử dụng nhựa in kém chất lượng hoặc bảo quản không đúng cách khiến nhựa hút ẩm cũng là nguyên nhân phổ biến.
Cách khắc phục
- Sử dụng kim thông chuyên dụng hoặc kỹ thuật “cold pull” để làm sạch đầu phun.
- Điều chỉnh lại nhiệt độ đầu phun phù hợp với từng loại vật liệu (PLA: 190–220°C, ABS: 220–250°C, PETG: 230–250°C).
- Đảm bảo tốc độ đùn không quá nhanh so với khả năng làm nóng của đầu phun.
- Sử dụng nhựa in chất lượng cao, bảo quản trong túi chống ẩm hoặc hộp kín. Nếu nhựa bị ẩm, hãy sấy khô bằng máy sấy chuyên dụng hoặc lò nướng ở nhiệt độ thấp.
Lớp in đầu tiên không bám bàn in
Nguyên nhân
- Nhiệt độ bàn in không đủ cao.
- Bề mặt bàn in bám bụi hoặc dầu mỡ.
- Khoảng cách giữa đầu in và bàn in quá lớn.
- Tốc độ in lớp đầu quá nhanh khiến nhựa chưa kịp bám đã bị kéo đi.
Cách khắc phục
- Thiết lập nhiệt độ bàn in phù hợp (PLA: 50–60°C, ABS: 90–110°C).
- Vệ sinh bàn in bằng cồn isopropyl.
- Cân chỉnh lại bàn in, kiểm tra khoảng cách bằng tờ giấy A4 mỏng.
- Giảm tốc độ in lớp đầu tiên và bật quạt làm mát ở mức thấp để tránh co rút nhựa quá sớm.
- Dùng keo dán hoặc băng keo chuyên dụng để tăng độ bám.
Nhựa in ra không đều hoặc không đủ
Nguyên nhân
- Cuộn nhựa bị rối, kẹt hoặc đã hết.
- Đầu phun bị tắc một phần.
- Bánh răng đẩy nhựa bị mòn hoặc bẩn.
- Thiết lập sai tốc độ đùn hoặc sai đường kính nhựa.
Cách khắc phục
- Cách 1: Kiểm tra cuộn nhựa và đường kính (thường là 1.75mm hoặc 3.0mm). Nhập đúng thông số vào phần mềm in. Sau đó điều chỉnh lượng nhựa đầu ra bằng cách tăng thông số Extrusion Multiplier. Ví dụ, từ 0.90 lên 0.95 để tăng 5% lượng nhựa đùn ra.
- Cách 2: Kiểm tra lượng nhựa ở đầu phun. Bạn có thể sử dụng chức năng Extrusion Multiplier để tăng/giảm lượng nhựa phù hợp, đảm bảo lượng nhựa sẽ ra nhiều hơn 5% so với trước.
Sản phẩm bị cong vênh
Nguyên nhân
Ngoài các lỗi máy in 3D ở trên, việc thành phẩm bị cong vênh sau khi in cũng gây ra nhiều khó chịu cho người sử dụng. Khi nhựa nguội nhanh, đặc biệt là với các vật liệu như ABS, các lớp bên dưới có xu hướng co lại và bị nhấc khỏi bề mặt bàn in.
Cách khắc phục
- Tăng/giảm nhiệt độ bàn in phù hợp với loại nhựa đang dùng.
- Vệ sinh kỹ bề mặt bàn in để tăng độ bám.
- Dùng keo dán hoặc tấm dán chuyên dụng.
- Tối ưu quạt làm mát, tránh làm nguội quá nhanh khiến nhựa bị co đột ngột.
- Nếu sử dụng ABS, bạn hãy in trong không gian kín để tránh nhiệt độ môi trường thay đổi đột ngột.
Xuất hiện sóng, vết răng cưa hoặc viền gợn trên bề mặt in
Nguyên nhân
Nguyên nhân khiến sản phẩm xuất hiện vệt sóng hoặc vết răng cưa – một trong các lỗi máy in 3D phổ biến, là do hệ cơ khí không ổn định, bộ phận lỏng lẻo hoặc tốc độ in quá nhanh dẫn đến rung động, đặc biệt khi in đường cong.
Cách khắc phục
- Kiểm tra và siết chặt các ốc vít, dây đai và ròng rọc.
- Giảm tốc độ in và điều chỉnh thiết kế để giảm độ cong nếu cần.
- Đảm bảo máy được đặt trên bề mặt phẳng, chắc chắn.
Sản phẩm in bị lỗi “chân voi”
Nguyên nhân
Lỗi “chân voi” (phần đế bị loe rộng) là tình trạng lớp đầu tiên bị giãn rộng do đầu phun quá gần bàn in hoặc bàn in quá nóng khiến nhựa chảy lan. Ngoài ra, nhiệt độ bàn in quá cao cũng là nguyên nhân gây ra lỗi này.
Cách khắc phục
- Tăng nhẹ khoảng cách giữa đầu phun và bàn in.
- Giảm nhiệt độ bàn in một vài độ.
- Giảm tốc độ ép nhựa trong lớp đầu tiên để kiểm soát hình dạng tốt hơn.
- Đảm bảo bàn in đã được cân chỉnh chính xác.
Lớp in bị trượt, lệch
Nguyên nhân
Các lớp in bị dịch chuyển khiến sản phẩm xuất hiện nhiều vết lõm, mất thẩm mỹ. Nguyên nhân của lỗi này có thể do dây đai không đủ căng, ròng rọc lỏng hoặc thanh dẫn bị cong.
Cách khắc phục
- Kiểm tra ròng rọc và dây đai, đảm bảo độ căng hợp lý.
- Quan sát kỹ các thanh trượt, thay thế nếu phát hiện cong vênh.
- Siết chặt các chi tiết cơ khí, nhất là phần kết nối với động cơ truyền động.
Không thể in được kết cấu cầu ngang
Nguyên nhân
Cấu trúc dạng cầu ngang bị hỏng là một trong các lỗi máy in 3D khiến thành phẩm không như mong đợi. Nguyên nhân chủ yếu liên quan đến viếc các lớp nhựa không đủ thời gian để đông cứng khi in trên không trung, dẫn đến sập hoặc võng.
Cách khắc phục
- Tối ưu cài đặt in cho từng vùng cầu ngang (tốc độ chậm, bật quạt làm mát đúng lúc).
- Thêm các cấu trúc chống đỡ (Support) trong phần mềm thiết kế hoặc in thử nhiều độ dài cầu để xác định giới hạn máy.
Sản phẩm bị tách lớp
Nguyên nhân
- Nhiệt độ đầu phun thấp khiến các lớp in không kết dính tốt.
- Tốc độ in nhanh, khiến thời gian nhựa nóng chảy bị giảm đi.
- Quạt làm mát chạy quá mạnh khiến nhựa nguội nhanh trước khi kịp dính chặt vào lớp dưới.
Cách khắc phục
- Tăng nhiệt độ đầu phun để đảm bảo độ dính.
- Giảm tốc độ in để nhựa có thời gian bám chặt vào lớp trước.
- Giảm tốc độ hoặc công suất quạt làm mát.
- Điều chỉnh trong phần mềm để tăng mức độ kết dính giữa các lớp (layer bonding settings).
Không in được các chi tiết mỏng
Nguyên nhân
Tình trạng không thể in các chi tiết mỏng do nhiều nguyên nhân, bao gồm: kích thước đầu phun không tương thích, tốc độ in nhanh, nhiệt độ in không ổn định hoặc do thiết kế mô hình không tối ưu để in 3D.
Cách khắc phục
- Cách 1: Kích hoạt chế độ “Single Extrusion Wall” trong phần mềm in như Simplify3D hoặc Repetier Host.
- Cách 2: Thiết kế lại chi tiết với độ dày lớn hơn nếu có thể.
- Cách 3: Thay đầu đùn có đường kính nhỏ hơn để phù hợp với chi tiết mỏng (chẳng hạn đầu 0.2mm thay vì 0.4mm).
Hướng dẫn bảo dưỡng máy in 3D để hạn chế lỗi
Việc bảo dưỡng máy in 3D định kỳ không chỉ giúp giảm thiểu các lỗi phát sinh trong quá trình in, mà còn kéo dài tuổi thọ thiết bị và duy trì chất lượng bản in ổn định theo thời gian. Dưới đây là những công việc quan trọng bạn nên thực hiện thường xuyên để máy in luôn hoạt động tối ưu:
- Vệ sinh máy định kỳ: Bạn nên thường xuyên vệ sinh đầu phun, lau chùi bàn in, vệ sinh thanh trượt, bánh răng, quạt tản nhiệt và các bộ phận chuyển động khác để duy trì độ mượt khi máy vận hành.
- Kiểm tra và thay thế linh kiện: Theo thời gian, một số bộ phận của máy in sẽ bị mài mòn hoặc lỏng lẻo, ảnh hưởng đến độ chính xác của bản in. Bạn nên kiểm tra dây đai truyền động (nếu bị chùng hoặc có dấu hiệu mòn, nên siết lại hoặc thay mới), ốc vít và khớp nối dễ bị lỏng do rung động liên tục, hãy kiểm tra và siết chặt để hệ thống cơ khí ổn định. Ngoài ra, nên thay thế đầu phun và bánh răng nếu có dấu hiệu hao mòn để đảm bảo nhựa được đùn đều và đúng lượng.
- Cập nhật phần mềm và firmware: Luôn cập nhật phần mềm firmware mới nhất từ nhà sản xuất để tận dụng các tính năng, bản vá lỗi và tối ưu hóa hiệu suất. Đồng thời kiểm tra và cập nhật phần mềm slicer để đảm bảo các thiết lập tương thích với vật liệu in và cấu hình máy hiện tại.
- Cân chỉnh bàn in định kỳ: Trước mỗi lần in, bạn nên kiểm tra và cân chỉnh bàn in bằng tay hoặc sử dụng giấy mỏng để đo khoảng cách giữa đầu phun và bàn in. Đối với máy in có tính năng tự động cân bàn, hãy kích hoạt để đảm bảo độ chính xác cao và giảm thao tác thủ công.
Hiểu rõ các lỗi máy in 3D và cách khắc phục không chỉ giúp bạn tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm in. Hãy nên thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng máy in để đảm bảo máy hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Nếu bạn cần sự hỗ trợ chuyên sâu, hoặc đang tìm kiếm giải pháp in 3D toàn diện, đừng ngần ngại liên hệ 3Dmanufacturer để được hỗ trợ!
